MAJÓWKA W GRUZJI I ARMENII

Granica

GRUZJA
Obywatele RP, tak jak wszyscy obywatele Unii Europejskiej, korzystają z prawa do swobodnego wjazdu i pobytu w Gruzji do 360 dni. Dokumentem podróży, który uprawnia do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni na terytorium Gruzji jest od stycznia 2011 r. dowód osobisty (Uwaga! To jedyny kraj regionu, który wprowadził takie ułatwienia) lub paszport ważny co najmniej trzy miesiące dłużej niż deklarowany czas pobytu. Nie ma specjalnych przepisów prawnych dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy, a przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Wyma­gane jest wypełnienie deklaracji celnych przy wjeździe oraz przy wyjeździe; Niektóre sklepy na terenie Gruzji oznaczone naklejką TAX FREE umożliwiają robienie zakupów, za które później w strefie wolnocłowej przejść granicznych (o ile taki punkt funkcjonuje) zwracane jest cło. Wyjątek stanowi sklep wolnocłowy w Tbilisi, gdzie po okazaniu lotniczego biletu powrotnego można od razu uzyskać zwolnienie. W tym przypadku zakupione towary zostaną dostarczone na lotnisko, bądź na pokład samolotu i przekazane nabywcy w dniu wylotu.

ARMENIA
Obywatele polscy muszą posiadać wizy. Wiza turystyczna jednokrotna wydawana jest na 21 dni. Okres ważności paszportu przy przekraczaniu granicy powinien wynosić co najmniej 6 miesięcy. Nie ma specjalnych regulacji prawnych dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy, a przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów, jednak istnieją ograniczenia co do wartości bagażu osobistego, który nie może przewyższać 500 USD. Wskazane jest noszenie przy sobie kopii paszportu do celów identyfikacyjnych.

Kuchnia

GRUZJA
Łagodny klimat i żyzna ziemia sprzyjają uprawie wielu roślin. Jakość tych produktów jest bardzo wysoka. Przywiązuje się wysoką rolę do podawania smacznych potraw. Wszędzie dostępne są świeże sałatki i owoce, mięsa i kiełbaski. Jako zakąski popularne są: adjika – ostro przyprawiona pasta, satsivi – sos orzechowy, tkemali – sos z czerwonych i zielonych śliwek, suluguni - marynowany ser z regionu Samegrelo, lobiani – chleb z fasoli, lavash – miękki i cienki, okrągły placek z maki. W Gruzji popularne są zupy: charcho - tradycyjna z dodatkiem mięsa, jarzyn w przyprawionym bulionie, chikhitma – przygotowana na baraninie, kremitho – cebulowa. Główne dania to przede wszystkim: chakapuli – cebula, kawałki baraniny, w sosie z dodatkiem wytrawnego białego wina i sosu tkemali sauce z dodatkiem świeżych ziół, lobio – danie z fasoli, pomidorów i cebuli, nigvziani badrijani – smażony bakłażan nadziewany przyprawiona pastą orzechową, ajapsandali – potrawa wegetariańska z bakłażanu, ziemniaków, pomidorów, bozbashi – gulasz z baraniny z jabłkami, tolma – liście winogron zawinięte z nadzieniem, gruziński plov – ryż z miodem i rodzynkami. W Gruzji je się szybkie potrawy dostępne na ulicznych straganach: mtsvadi – kebab z mięsa wołowego lub baraniny, khinkali – gruzińskie pierogi, khachapuri – okrągły placek zapiekany z serem. Na deser Gruzini jedzą: churchkhela – cukierek w kształcie kiełbaski z moszczu winogronowego i migdałów oraz mąki, baklava – słodkie ciastko półfrancuskie przekładane masą z orzechów z cukrem i miodem polewane lukrem. Najbardziej znane napoje to: Borjomi - woda mineralna, Matsoni – sfermentowane mleko podobne do jogurtu, a z alkoholowych: Chacha – mocny likier.

ARMENIA
Posiłek zaczyna się najczęściej od zakąski: chechil (tel banir) – ser w kształcie długich nitek, topig – duże wegetariańskie kulki (cebula, orzechy, porzeczka i przyprawy plus sos tahini z orzeszków sezamowych i oliwy). Spożywa się dużo sałatek, składających się z warzyw, pomidorów, cebuli, soczewicy, świeżych ziół i majonezu. Placek byorek jest zrobiony z ciasta półfrancuskiego nadziewanego serem lub szpinakiem, czasem z dodatkiem pasty tahini. Zakąską może być także: kebab z grillowanego mięsa wieprzowego, baraniny, wołowiny czy drobiu, khorovats - występujący także jako szaszłyk. Składnikami zup są: jogurt, pszenica, zioła, orzechy, mielone mięso. Najpopularniejsze zupy to: arganak – rosół z kury z kulkami mięsnymi zaprawiony żółtkiem z jajka, sokiem cytrynowym i pietruszką. Blghourapour to słodka zupa z płatków pszenicy gotowanych w sosie winogronowym, krchik – to zupa zrobiona z kiszonej kapusty, płatków pszenicy, ziemniaków i musu z pomidorów. Ryba z wód słodkowodnych jest czasem podawana w restauracjach: ishkhan – pstrąg z jeziora Sevan grillowany jak w szaszłyku albo pieczony w piecu, karmrakhayt – pstrąg rzeczny, kogak – karp z jeziora Sevan. Główne dania to przede wszystkim: fasulya – gulasz z zielonym groszkiem, baraniną z pomidorami, ghapama – gulasz z dyni, kchuch – zapiekanka z różnych jarzyn z kawałkami mięsa lub ryby na wierzchu, podawana z glinianym garnku, tjvjik – smażona wątróbka lub cynaderki z cebulą. Jako dodatek je się lavash – placek z mąki. Na deser najlepsze są: alani – suszone brzoskwinie nadziewane orzeszkami ziemnymi i cukrem, t'tu lavash – zwijany naleśnik nadziewany dżemem z kwaśnych śliwek. Najbardziej znane napoje to: Jermuk – mineralna woda, mocna kawa, kefir, Kvas – kwas chlebowy, a z alkoholi – piwo (Kotayk, Erebuni, Kilikia, Gyumri), koniak Ararat, Oghi – armeńska wódka destylowana z owoców, wino z moreli. morwy i granatów.

Zakupy

GRUZJA
W większych miastach oraz w pobliżu zabytków nie brakuje sklepów i straganów z pamiątkami. Należą do nich współczesne ikony, obrazy olejne, często w stylu sztuki naiwnej, lalki w strojach ludowych, bogato zdobione butelki i kieliszki do wina, noże kaukaskie, wiele różnych przedmiotów z drewna, metalu, samowary, porcelana i malowana ręcznie ceramika, wyszywane chustki. Warto zajrzeć do sklepu z dywanami, gdzie w sprzedaży są barwne kilimy z Kaukazu.

ARMENIA
W stolicy znajduje się wiele bazarów z wyrobami lokalnego rękodzieła i pamiątkami; można się na nich targować. W centrum są miejsca, gdzie można zrobić atrakcyjne zakupy, takie jak: obrazy olejne, bogato zdobione puzderka na biżuterię i sama biżuteria z rzadkich gatunków drewna o tradycyjnych kształtach i zdobieniach, unikatowe przedmioty ze złota i srebra, ręcznie tkane dywany o współczesnym i dawnym wzornictwie, ceramika. Sporo jest dewocjonaliów: chaczkary to ozdobione bogatą ornamentyką krzyże ormiańskie z kamienia o wzorach sprzed 1,5 tysiąca lat. Inne to odzież zdobiona ludowymi elementami, plakaty i kalendarze ze scenami z historii kraju, noorie – laleczki w strojach ludowych, tradycyjne instrumenty - duduk i shvi, koronki, komplety z drewna do grania w szachy.

Zdrowie

GRUZJA
Nie są wymagane żadne szczepienia. Należy wykazać ostrożność przy zakupie żywności, zwłaszcza na bazarach. Woda w sieci wodociągowej w większości miast nadaje się do bezpośredniego spożycia, jednak jest silnie chlorowana. W związku z występowaniem wysokich temperatur w lecie okresowo w wielu zbiornikach wodnych, jak jeziora i stawy, może obowiązywać zakaz kąpieli ze względu na występowanie w nich bakterii. Publiczna służba zdrowia jest na niskim poziomie. Opieka medyczna dla turystów jest odpłatna. W Tbilisi i większych miastach czynne są prywatne przychodnie lekarskie (istnieje możliwość hospitalizacji). Wizyta w klinice prywatnej kosztuje od 30 EUR.

ARMENIA
Nie są wymagane okresowe szczepienia. Publiczna służba zdrowia jest na niskim poziomie. Opieka medyczna dla turystów jest odpłatna. Wizyta u lekarza kosztuje minimum 10 tysięcy AMD, w zależności od zakresu udzielonych usług medycznych. W aptekach nie obowiązują recepty (nawet na antybiotyki), nie ma zniżek na leki.

Zwyczaje

GRUZJA
Gruzja to kraj wielonarodowościowy i za¬razem wielowyznaniowy. Ponad połowa ludności to wyznawcy prawosławia, a ok. 10% to muzułmanie, głównie w Adżarii i na terenach zamieszkanych przez Azerów. W większości cerkwi dostępnych dla turystów od zwiedzających wymaga się skromnego ubioru, długiej spódnicy lub spodni, a w sporadycznych przypadkach nakrycia głowy u kobiet (chusta). Gruzini to bardzo gościnny naród, chętnie dzielą się nawet z obcymi. Wierzą, że goście przybywają od boga. Mają wysokie poczucie honoru, a przyjaźń jest najwyższą z wartości moralnych. Kobiety cieszą się wielkim szacunkiem w społeczeństwie. Symbolem narodowego charakteru jest Matka Gruzja (Kartlis Deda), posąg stojący na wzgórzach w okolicach Tbilisi, który trzyma w jednej ręce czarę z winem przeznaczonym dla przyjaciół, a w drugiej – miecz przeciw wrogom. Wino od wieków należy do bachicznej tradycji gruzińskiej, występuje zarówno w ikonografii religijnej, jak i w tradycji związanej z podnoszeniu toastów. Z Gruzinami należy pić do dna, by okazać im szacunek (bolom de). Nie wolno zacząć picia, dopóki mistrz toastów (tamada) nie wypowie się pierwszy i nie wypije pierwszy. Podczas fotografowania należy zachować wyczucie. Zabronione jest robienie zdjęć w poblizu obiektów wojskowych. Robiąc zdjęcia w świątyniach nalezy uprzednio spytać o pozwolenie.
Ustawowo wolne od pracy dni to: 1, 2, 7 i 19 stycznia, 3 i 8 marca, 9 kwietnia, 9, 12 i 26 maja, 28 sierpnia, 14 października, 23 listopada oraz ruchome Święta Wielkanocne.

ARMENIA
Religia odgrywa dużą rolę, jest głównym czynnikiem spajającym naród i stanowi podstawę tradycyjnej kultury. Ormianom udało się przez wieki ochronić bogactwo duchowe. We współczesnych czasach takie tradycje jak nierozerwalność małżeństwa, szacunek dla starszych, silne więzy w rodzinie, gotowość do pomocy innym i szczera gościnność są zachowane i ogólnie praktykowane. Ormianie kochają muzykę; do najbardziej popularnych piosenkarzy należą ci, którzy wykonują muzykę ludową. Wielką wagę przykłada się do literatury i oryginalnego alfabetu, które są podstawą tożsamości narodowej. Świadczy o tym traktowanie Instytutu Starożytnych Manuskryptów (Matenadaran) jako najważniejszego obiektu, zwiedzanego także przez turystów. Ludzie rozmawiający ze sobą stoją bardzo blisko siebie. Osoby dobrze się znające zazwyczaj podczas spotkania często się machinalnie dotykają. Przy spotkaniu mężczyźni tradycyjnie podają sobie rękę i jednocześnie całują w policzek, jeśli należą do ścisłego grona rodziny lub przyjaciół. Kobiety obejmują się i wymieniają pocałunki. Kultura jazdy pozostawia wiele do życzenia, chociaż widać, że coraz więcej obywateli przestrzega w tej dziedzinie prawa (zapinanie pasów, ograniczanie prędkości). Należy zachować ostrożność przechodząc przez ulicę lub drogę.

I RATA
1000 PLN płatna przy zapisie

II RATA
płatna na 35 dni przed wyjazdem

Uwaga:
•    Na bilety wstępu należy zabrać ze sobą ok. 35 EUR.
•    Na zwyczajowe napiwki sugeruje się przeznaczyć ok. 45 EUR.