NAMIBIA - BOTSWANA - ZIMBABWE 2015

Granica

NAMIBIA
Obywatele polscy udający się do Namibii są obowiązani mieć wizę pobytową w paszporcie. Ważność paszportu musi być o 6 miesięcy dłuższa niż termin ważności wizy. Na przejściach granicznych wizy nie są wydawane. Nie ma ograniczeń co do przywozu obcej waluty. Cudzoziemcy opuszczający Namibię mogą wywieźć najwyżej tyle dewiz, ile zadeklarowali przy wjeździe, nie więcej.
Przepisy wjazdowe i celne opracowano na podstawie informacji z MSZ.

BOTSWANA
Obywatele RP mają obowiązek posiadania wizy na przejazd i pobyt. Wymagany okres ważności paszportu przy wyjeździe z Botswany wynosi 6 miesięcy. Na przejściach granicznych wizy nie są wydawane. Nie ma limitów przy przewozie obcych środków płatniczych. Swobodnie można wywieźć pieniądze do kwoty zadeklarowanej przy wjeździe. Bez cła można wwieźć do 400 papierosów, 2 l wina i 1 l mocniejszego alkoholu. Produkty pochodzenia zwierzęcego są konfiskowane na granicy. Nie wolno przywozić roślin, kamieni szlachetnych, trofeów myśliwskich. Przepisy wjazdowe i celne opracowano na podstawie informacji z MSZ.

ZIMBABWE
Obywatele polscy potrzebują wizy pobytowej i tranzytowej na wjazd. Wymagany okres ważności paszportu przy wjeździe wynosi 3 miesiące. Decyzję o okresie ważności wizy podejmuje urzędnik imigracyjny na granicy, który stawia stempel wizy jednokrotnej lub dwukrotnej. Wwóz waluty obcej powyżej 1000 USD powinien być udokumentowany w deklaracji celnej podróżnego, co zapewnia bezpieczny wywóz przy wyjeździe z Zimbabwe. Przepisy przewidują konfiskatę wywożonych środków płatniczych w walutach obcych większych niż równowartość 1000 USD i 50 000 ZWD w gotówce. Wymiana waluty poza bankami jest zabroniona. Wywóz wyrobów z kości słoniowej jest dozwolony tylko w przypadku posiadania zaświadczenia CITIES (przy zakupie należy żądać takiego zaświadczenia). Istnieje zakaz noszenia ubiorów zbliżonych do mundurów wojskowych i policyjnych. Dotyczy to szczególnie ubiorów typu battle-dress, panterek itp. Osoby naruszające to prawo mogą podlegać karze grzywny lub nawet pozbawienia wolności. Należy unikać fotografowania niektórych obiektów (siedziba prezydenta, centra przesyłowe energii elektrycznej, poczta, skupiska ludzi). Na profesjonalną działalność fotograficzną należy mieć zezwolenie Ministerstwa Informacji (konieczne jest złożenie wniosku i opłata 300 USD).

Kuchnia

NAMIBIA
W miastach Windhoek i Swakopmund, zasiedlanych niegdyś przez niemieckich kolonizatorów, restauracje, bary i kawiarnie oferują niemieckie potrawy. Parówki, serdelki, kotlety często mają niemieckie nazwy, choć przyprawiane są już lokalnie. Smak znany z Niemiec można najczęściej znaleźć w ciastkach: apfestrudel, sachertorte, kirschtorte. Miejscowe potrawy to znane z innych krajów: papka i zupa z mąki kukurydzianej, do których dodaje się ryby, mięso z kozy, baranina, wołowinę. Świeże owoce zbiera się tylko w porze zimowej, kiedy indziej importuje się je z RPA. Są wśród nich: różne gatunki dyni, pomarańcze, papaja. Dobre są świeże soki owocowe z guawy i pomarańczy. Zarówno w hotelach, jak i w miastach są bary oferujące miejscowe gatunki piwa: Windhoek Special, Guinnes Extra Stout i inne. Wszędzie można też dostać wina i likiery importowane z RPA.

BOTSWANA
W Botswanie nie ma kuchni narodowej, która wyraźnie różniłaby się od tego, co się je na południu Afryki. Wołowina jest towarem eksportowym i dlatego potrawy z niej oferuje większość restauracji. Także potrawy z ryby, baraniny i drobiu są podawane w restauracjach hotelowych. Miejscowe przysmaki to poza kurczakiem, frytkami, tłustymi smażonymi przekąskami także: mabele lub bogobe – kleik z prosa lub sorgo; albo phaletshe – kukurydza z dodatkiem odrobiny mięsa. Na deser można spróbować vetkoek – tłuste ciastko, rodzaj pączka. U niektórych plemion zakazuje się jedzenia ryb mięsa z krokodyla; bowiem od wieków wykonują z nich totemy. Rosnąca na pustyni roślina - morami, przypomina groch; absorbuje ona w swoich bulwach korzeniowych wodę i jest składnikiem pożywienia wielu tubylców. Na pustyni rosną także owoce i warzywa: dzikie śliwki, jagody, melony tsama, owoc marula, dzikie ogórki. Przysmakiem są grzyby przypominające europejskie trufle. Pożywne są, przypominające orzech nerkowca, orzechy mongongo, które je się na surowo i prażone. W sklepach sprzedaje się wiele butelkowanych soków importowanych z RPA. Najpopularniejsze gatunki piwa to: Lion, Castle i Black Label.

ZIMBABWE
Kuchnia charakteryzuje się wpływami potraw angielskich oraz tradycyjnych – afrykańskich. Sadza – danie z mąki kukurydzianej, to składnik każdego z miejscowych dań. Kraj jest dużym eksporterem wołowiny. W restauracjach podaje się również często potrawy z dzikich zwierząt: krokodyla, kudu czy antylopy impala. Biedniejsi jedzą mięso z kozy. Smaczny jest bitong – solone mięso. Z ryb, najczęściej podaje się troć i miejscową rybę o nazwie kapenta. Można także uniknąć jedzenia oryginalnych potraw i wpaść do np. Kentucky Fried Chicken oraz restauracji innych znanych sieci.

Zakupy

NAMIBIA
Atrakcyjne są wyroby afrykańskiej sztuki ludowej. Artystyczną wartość mają koszyki z Ovambo i rzeźby w drewnie z Kavango. Sporo artykułów dla turystów jest importowanych z Zimbabwe; są gorszej jakości i o wiele tańsze. Lud San specjalizuje się w łukach i strzałach, wisiorkach, skórzanych woreczkach oraz ozdobach z orzechów i nasion. Bardzo kolorowe obrazy, kilimy, tekstylia sprzedawane są zarówno na targowiskach, jak i w galeriach. Do towarów dodawany jest lokalny podatek: 11%. Kupując na wywóz droższe wyroby, np. ze skóry lub biżuterię, można być zwolnionym z tego podatku, pokazując sprzedawcy paszport i bilet lotniczy.

BOTSWANA
Generalnie na miejscu wyprodukowane towary są tańsze od 50% do 70% od podobnych w Europie Zachodniej, ale towary importowane mogą osiągać nawet podwójne ceny w porównaniu z tymi, które są Europie. Produkty sprzedawane w supermarketach, posiłki w fast-foodach i restauracjach dla cudzoziemców są drogie. Tradycyjne wyroby rękodzieła są bardzo oryginalne i w dobrym gatunku. Zaliczają się do nich bogato zdobione koszyki, drewniane figurki zwierząt, wyroby ze skóry, nasion, orzechów, malunki na jedwabiu, koraliki z jaj strusia, ozdoby z rzeźbionych kości, ceramika. Plemię San jest słynne z oryginalnej biżuterii, toreb myśliwskich, łuków. Wysoką cenę osiągają bardzo ładne, wielobarwne, ręcznie tkane, materiały z Odi. Plemię Herero sprzedaje ubrane na ludowo lalki, wyobrażające ich kobiety w różnym wieku. Generalnie warto kupować wyroby ze zwierząt (skóra, futro, kości) w specjalistycznych sklepach z rękodziełem, gdzie zostaną zarejestrowane; tego typu produkty kupowanie od tubylców mogą teoretycznie zostać skonfiskowane na granicy.

ZIMBABWE
W ośrodkach turystycznych są sklepy lub stragany z pamiątkami. Wiele z tych produktów jest jednak bardzo niskiej jakości. Sprzedawcy oferują ogromne ilości drewnianych lub kamiennych figurek i rzeźb (twarze, zwierzęta). Bardziej wartościowe produkty rękodzieła można dostać w sklepach i galeriach. Atrakcyjną pamiątką są kamienie szlachetne (malachit, szmaragd); niektóre, mniej cenne, są szlifowane w kształcie jajek. Oryginalne są wyroby robione na szydełku: obrusy, narzuty na łóżko. W całym kraju można kupić koszyki różnej wielkości i kształtu. Na sprzedaż są również przedmioty z kości słoniowej; trzeba żądać od sprzedawcy specjalnego certyfikatu, że towar jest wykonany z odpadków kości; okazuje się go na granicy. Nie poleca się jednak kupowania tego rodzaju pamiątek, bo ich przywóz do Polski jest zakazany. Sklepy otwarte są w godzinach od 8.00 do 17.00, spożywcze do 19.00 (sieć Spaar). Ceny produktów importowanych zbliżone są do cen polskich lub wyższe.

Zdrowie

NAMIBIA
Należy porządnie chronić się od słońca, szczególnie w pierwszych dnia pobytu; pustynia stanowi większą część kraju. Konieczne jest: nakrycie głowy, okulary słoneczne, olejki i kremy chroniące przed ostrym, afrykańskim słońcem. Służba zdrowia jest stosunkowo nieźle rozwinięta, zwłaszcza w stolicy kraju. Bardzo suchy i gorący klimat może być u osób wrażliwych przyczyną alergii skórnych. W stolicy usługi medyczne są generalnie na dobrym poziomie, ale na prowincji dotarcie do lekarza może sprawiać trudności. Można pić wodę z kranu, choć czasami jest słona.

BOTSWANA
Szczepienia nie są obowiązkowe, ale osoby przybywające z terenów i krajów, w których panuje żółta febra, powinny przedstawić dowód szczepienia. W porze suchej istnieje mniejsze prawdopodobieństwo zachorowania na malarię, niż w porze wilgotnej (od listopada do maja w północnej części kraju); dotyczy to niemal wyłącznie okolicy rejonu Okavango. Mimo tego zaleca się stosowanie ogólnych środków profilaktyki przeciwmalarycznej, jak np. Lariam. Aby profilaktyka ta była skuteczna należy wziąć 1 tabletkę na 7 dni przed wjazdem w obszar zagrożony występowaniem malarii, a następnie po 1 tabletce regularnie co tydzień przez następne 5 tygodni. Niezależnie od profilaktyki ogólnej, zaleca się również stosowanie miejscowych środków profilaktyki przeciwmalarycznej w postaci kremów, aerozoli itp. Środki te zaleca się natomiast bezwzględnie dla tych, którzy nie zdecydowali się na stosowanie doustnej profilaktyki przeciwmalarycznej. Dostęp do opieki medycznej o średnim standardzie europejskim jest możliwy tylko w Gaborone i głównych ośrodkach turystycznych. Cena wizyty w gabinecie prywatnym wynosi ok. 40 USD, doba pobytu w szpitalu - ok. 200 USD. W dużych miastach, w większości parków narodowych i rezerwatów woda z kranu jest oczyszczona i nadaje się do picia.

ZIMBABWE
Przy przyjeździe z krajów, w których notowana jest żółta gorączka (febrawymagane jest szczepienie. Na niżej położonych terenach (np. Victoria Falls) istnieje duże zagrożenie malarią, szczególnie w miesiącach listopad-czerwiec. Zaleca się stosowanie ogólnych środków profilaktyki przeciwmalarycznej. Niezależnie od tego dobrze zaopatrzyć się przed wyjazdem w antymalaryczne kremy, aerozole, chusteczki itp. W głównych miastach i centrach turystycznych dostęp do opieki medycznej o standardzie europejskim jest łatwy. Cena wizyty prywatnej wynosi ok. 45-50 USD, a doba w prywatnym szpitalu kosztuje ok. 150-200 USD.

Zwyczaje

NAMIBIA
Pozdrawianie, nawet obcych ludzi, należy do podstawowych reguł zachowania. Pozdrawia się wchodząc do sklepu i wychodząc z niego. Znajomi witają się podawaniem lub dotykaniem ręki i często rozmawiają dalej ściskając wzajemnie dłonie. Podając
(i otrzymując) pieniądze, np. sprzedawcy, robimy to zawsze prawą ręką, nigdy - lewą. Od sprzedawcy przyjmujemy zakupiony towar czy butelkę wody obiema rękami.

BOTSWANA
Pierwotnymi mieszkańcami żyjącymi już 30 tys. lat temu na terenie Botswany, głównie w kotlinie Kalahari, byli Buszmeni, po których przybyli Hotentoci. Ok. 2 tys. lat temu od północy zaczęli się przemieszczać ludy Bantu, żyjący z uprawiania ziemi. Będący ich częścią lud Tswana przybył ze strony dzisiejszej RPA 600 lat temu i stanowi teraz większość etniczną Botswany. Pozdrawianie nawet obcych ludzi należy do podstawowych reguł zachowania. Pozdrawia się wchodząc do sklepu i wychodząc z niego. Znajomi witają się podawaniem lub dotykaniem ręki i często rozmawiają dalej ściskając wzajemnie dłonie. Ludzie pozdrawiają znajomych z daleka uśmiechając się i machając ręką. Nie jest wstydliwe prosić kogoś o coś np. pieniądze. Przyjęte jest otwarcie wyrażać swoje potrzeby i prośby. Ale nie jest także obraźliwe odmówić proszącemu. W języku setswana nie istnieje słowo: dziękuję. Chcąc przejść przez zgromadzonych ludzi należy powtarzać kilkakrotnie: sorry, sorry, sorry.

ZIMBABWE
Mieszkańcy są pogodni i przyjaźnie nastawieni do turystów. Cudzoziemcy powinni unikać okazywania zdenerwowania podnosząc głos albo wymachując rękami, bo reakcją tubylców jest tylko śmiech i drwiny. Preferują, gdy sprawy (np. ostre targowanie się) toczą się spokojnie i grzecznie. Przyjezdni o białej skórze mogą się spodziewać złego traktowania, jeśli już na lotnisku zaczynają się denerwować. Z drugiej strony – zamierzając załatwić jakąś sprawę, należy być stanowczym. Mieszkańcy krzyczą do siebie, zamiast mówić cichym głosem – szeptanie jest brane za złą monetę. Na prowincji należy unikać patrzenia ludziom w oczy – jest to uważane za niegrzeczne. Przedmioty (np. banknoty) podaje się obiema rękami. Nie używać nigdy do tego celu (ani do odbierania czegoś) wyłącznie lewej ręki. Wdzięczność i uprzejmość jest często wyrażana klaskaniem.